Theo đánh giá và quan sát từ Fun Academy, chúng tôi nhận thấy phần lớn học sinh vẫn đang ở tình trạng học thụ động: học vì điểm số, học để thi và học thuộc lòng kiến thức. Cách học này vô hình chung khiến trẻ dễ bị hổng kiến thức, không xây dựng được kỹ năng lâu dài, gánh nặng học thuộc, không hiểu bản chất vấn đề và không áp dụng được kiến thức học vào thực tiễn.  

Trong thời đại 4.0, sự thay đổi liên tục về mặt đời sống và công nghệ đã giúp trẻ được tiếp cận với nhiều thiết bị thông minh, Internet, trí tuệ nhân tạo, nên việc tìm thông tin hay kiến thức trên mạng trở nên đơn giản hơn xưa rất nhiều. Vì vậy, việc học thuộc kiến thức là lãng phí khả năng, và tài nguyên não bộ của trẻ. 

Điều thú vị hơn là các công cụ công nghệ cũng biến chuyển rất nhanh trong tương lai. Ví dụ, ở những năm thập niên 90, chúng ta được tiếp cận với internet lần đầu tiên dựa trên công nghệ quay số dial-up. Và chưa đến 30 năm sau, ta đã có thể nói chuyện với trí tuệ nhân tạo. Và sang một thập kỷ sau, chúng ta không biết được công nghệ sẽ còn thay đổi thế nào. 

Vậy nên, Fun Academy tin rằng để giúp trẻ thành công trong tương lai, cha mẹ cần xây dựng 3 kỹ năng cơ bản cho trẻ: tư duy độc lập, cách tự tìm tòi, học hỏi và giải quyết vấn đề. Theo giáo sư Richard Weissbourd (nguồn: CafeF), trẻ ở độ tuổi tiền tiểu học và tiểu học là cột mốc vàng dễ tiếp thu kiến thức, tạo dựng hay thay đổi thói quen và xây dựng kỹ năng mới. Đặc biệt, cha mẹ có thể xây dựng những kỹ năng này thông qua những hoạt động trong cuộc sống, chứ không nhất thiết phải qua trường lớp.  

Hơn nữa, chúng tôi tin rằng, việc định hướng giáo dục của con trẻ nên xuất phát từ gia đình, và nhà trường sẽ là nơi đồng hành cùng cha mẹ để củng cố những định hướng giáo dục đó. Để phát triển 3 kỹ năng cơ bản trên thì vai trò của cha mẹ chỉ nên là người đồng hành, hướng dẫn con thay vì đưa ra đáp án. Đây chính là phương châm giáo dục “Mẹ là cô giáo của con" mà Fun Academy muốn cùng cha mẹ phát triển và lan tỏa. Trong bài viết này, Fun Academy sẽ nêu rõ hơn về tầm quan trọng của 3 kỹ năng trên. 

1. Xây dựng tính tự lập và tư duy phản biện cho trẻ từ sớm

Với kỹ năng này, trẻ sẽ biết cách đánh giá và kiểm chứng thông tin nhận được để tạo dựng những suy nghĩ riêng của bản thân dựa trên kinh nghiệm và trải nghiệm có sẵn. Từ đó, trẻ sẽ sẽ hình thành tư duy độc lập và không ngại suy nghĩ trước bất kỳ vấn đề mới nào.

Ví dụ, ở độ tuổi nhỏ, cha mẹ có thể tập cho trẻ tự cầm thìa muỗng để ăn hoặc làm việc nhà từ 1.5-2.5 tuổi. Từ đó, trẻ sẽ hình thành thói quen và có ý thức tự làm mọi việc ngay từ nhỏ. 

Ở độ tuổi lớn hơn, cha mẹ có thể cùng trẻ chơi các trò chơi tương tác như đóng kịch và đặt nhiều tình huống giả định để trẻ kích thích kỹ năng tư duy phản biện. Ngoài ra, trong học tập, cha mẹ hãy cùng con thảo luận về những chủ đề học tập, hoặc sự kiện xảy trong ngày để khuyến khích trẻ tạo dựng được suy nghĩ của riêng mình. 

2. Tự tìm tòi, học hỏi

Theo Bộ Khoa Học và Công Nghệ, hiện mỗi ngày trên toàn cầu có khoảng 2,2 tỷ Gb dữ liệu mới (tương đương 165.000 tỷ trang tài liệu) được tạo ra và được các công ty, như Google, Twitter, Facebook, Amazon, Baidu, Weibo, Tencent hay Alibaba thu thập để tạo thành “dữ liệu lớn” (big data). 

Với tốc độ thông tin ngày càng được sản xuất nhanh chóng với khối lượng lớn, cha mẹ hay giáo viên cũng không thể biết hết được các thông tin này để truyền đạt lại cho trẻ. Bởi vậy, trẻ cần phải biết phương thức để tự tìm tòi, đánh giá và xử lý thông tin cũng như kiến thức mới qua nhiều công cụ, nguồn thông tin khác nhau như sách giấy, báo mạng. 

Ví dụ, ở độ tuổi còn bé, cha mẹ có thể đọc sách cho trẻ và dần dần tập thói quen tự đọc sách về nhiều lĩnh vực khác nhau để trẻ tiếp xúc với nguồn thông tin kiến thức rộng. Ở độ tuổi lớn hơn, cha mẹ có thể đặt ra một chủ đề để con tìm hiểu mỗi tuần. Để giúp trẻ tìm hiểu thông tin, cha mẹ có thể đặt một danh sách câu hỏi xung quanh chủ đề đó. Sau đó cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ sử dụng những công cụ tìm kiếm để tự tìm tòi đáp án như đọc sách (đã được rèn luyện từ bé) hoặc tra cứu thông tin trên mạng. Trẻ cần ghi chép lại những thông tin mình tìm được để cùng thảo luận với cha mẹ.  Khi tra cứu thông tin trên mạng, cha mẹ chú ý nên thực hiện cùng trẻ và hướng dẫn cho trẻ cách chắt lọc thông tin hiệu quả nhất. 

3. Giải quyết vấn đề bằng khả năng thực

Nếu trẻ được nêu lên suy nghĩ của bản thân mình, và có kỹ năng tìm hiểu thông tin kiến thức mới khi trẻ không biết, thì trẻ sẽ cảm thấy tự tin hơn vào chính khả năng của mình. Từ đó, trẻ có thể tự tin tiếp cận những tình huống mới trong cuộc sống, và có thể tự giải quyết những tình huống đó mà không cần sự trợ giúp của cha mẹ. 

Ví dụ, cha mẹ có thể động viên trẻ đưa ra những suy nghĩ và quyết định trong các tình huống đơn giản trong cuộc sống, cũng như trong học tập. Cha mẹ có thể lồng ghép các hoạt động này như một trò chơi cho trẻ. Khi đi du lịch, cha mẹ có thể hỏi trẻ, ‘mình đã đến sân bay rồi, giờ làm gì nữa?’, ‘mình đang ở quầy check-in rồi, giờ làm gì nữa?’, ‘mình đã check-in xong rồi, giờ làm gì nữa?’, ‘mình đã qua hải quan rồi, giờ làm gì nữa?’. Những câu hỏi gợi ý này giúp trẻ hiểu được quá trình suy nghĩ qua một vấn đề, cũng như cho trẻ cảm thấy tự tin hơn vì cha mẹ đang tin tưởng mình đưa ra quyết định cho cả gia đình. 

Làm thế nào để rèn luyện những kỹ năng trên hiệu quả? 

• Cha mẹ hãy coi trẻ như là 1 cá thể có suy nghĩ riêng, tránh thói quen áp đặt suy nghĩ của mình lên trẻ. 

• Phải rèn luyện tính kiên nhẫn của chính cha mẹ khi để cho con tự lập trong hoạt động cuộc sống. Hạn chế có suy nghĩ "Để bố mẹ làm luôn cho nhanh".

• Hãy tạo những hoạt động chung để tạo sự gắn kết giữa cha mẹ và trẻ. Ví dụ, cùng nhau làm bánh vào cuối tuần hay đọc sách cho con nghe trước mỗi giờ ngủ.

• Cha mẹ hãy chú trọng sự phát triển và tiến bộ của trẻ qua một quá trình, không phải là kết quả ngắn hạn. Ví dụ, hôm nay con có thể bị điểm kém, nhưng đến cuối kì con đã đạt kết quả tốt hơn.

• Chú trọng vào cách trẻ tiếp cận vấn đề, và theo dõi quá trình suy nghĩ của trẻ thông qua các môn học. Khuyến khích việc trẻ trình bày cách làm, cách suy nghĩ, thay vì khuyến khích việc ra được đáp án đúng. 

• Lồng ghép yếu tố ‘chơi’ vào các hoạt động của trẻ để tạo động lực và cảm hứng lâu dài 

Fun Academy được thành lập với 2 mục đích chính là gây dựng cộng đồng để cha mẹ chia sẻ kinh nghiệm nuôi dạy và giáo dục con và cung cấp nền tảng công nghệ giáo dục phục vụ việc phát triển kỹ năng thiết yếu của trẻ trong độ tuổi tiền tiểu học và tiểu học. Hy vọng rằng những chia sẻ trên của Fun Academy sẽ giúp cha mẹ tự tin hơn trong hành trình nuôi dạy con và hãy cùng chúng tôi lan tỏa triết lý ‘Mẹ là cô giáo của con’ rộng rãi đến nhiều cha mẹ hơn nhé! 

Nguồn: 3 giai đoạn "vàng" phát triển IQ cho trẻ, bỏ lỡ sẽ ảnh hưởng đến tương lai của con