Lợi ích của việc rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ từ sớm

bởi: Trần Ngọc Quyên 06 Tháng 03, 2025

Kỹ năng giao tiếp của trẻ là một trong những yếu tố sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ, bao gồm tư duy, cảm xúc, khả năng học hỏi và xây dựng mối quan hệ với người xung quanh. Khi trẻ được trang bị kỹ năng giao tiếp từ sớm, trẻ sẽ dễ dàng biểu đạt cảm xúc, thể hiện chính kiến riêng của mình và tạo dựng mối quan hệ xã hội tốt đẹp. Trong bài viết này, Fun Academy sẽ chia sẻ qua một vài lợi ích trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ.

1. Làm sao để đánh giá trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt?

Kỹ năng diễn đạt ý tưởng và cảm xúc của mình:

Sử dụng ngôn ngữ phù hợp với lứa tuổi, có thể diễn đạt một cách tự tin và giải thích ý tưởng rõ ràng. Ví dụ: Khoảng 4-5 tuổi trở lên, trẻ sẽ ngày càng giỏi kể chuyện hơn. Trẻ biết cách đưa thêm thông tin hữu ích vào cuộc trò chuyện. Ví dụ: “Con đã đến nhà Thư, bà Thư cho con kẹo sô cô la.

Kỹ năng nghe:

Ngoài việc sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp, trẻ cũng cần biết lắng nghe bao gồm việc giữ im lặng khi người khác nói, không cắt lời người đối diện, lắng nghe có chủ đích. Đến 5 tuổi trở lên, kỹ năng nghe của trẻ ngày càng hoàn thiện, trẻ có thể chú ý lâu hơn, hiểu các cuộc trò chuyện và phản hồi phù hợp. Vì vậy, trong giai đoạn này, mẹ hãy khuyến khích trẻ luân phiên tương tác trong cuộc trò chuyện. Ngoài ra, ba mẹ có thể giải thích cho trẻ rằng trong một số tình huống, trẻ cần lắng nghe một cách yên lặng khi người khác nói, chẳng hạn như khi ba mẹ đang nói chuyện, con không nên ngắt lời mẹ hoặc khi cô giáo đang giảng bài, con không tự ý xen ngang Và ba mẹ đừng quên dành lời khen và khích lệ cụ thể khi trẻ giao tiếp tốt, ví dụ: “Cảm ơn con vì đã để mẹ nói hết câu.

Kỹ năng xử lý thông tin:

Tại cột mốc 5-6 tuổi, trẻ đã bắt đầu có những kỹ năng xử lý thông tin trong giao tiếp khá tốt, tuy có thể chưa mạch lạc và bỏ sót thông tin.

Tóm tắt thông tin đơn giản

Sau khi nghe xong một câu chuyện hoặc bài học, trẻ có thể tóm tắt lại các điểm chính bằng những câu đơn giản. Ví dụ, khi nghe mẹ dặn trước khi vào nhà con phải giày, trẻ có thể nói lại rằng “muốn vào nhà thì con phải cởi giày”.

Thể hiện ý kiến và suy nghĩ của bản thân

Trẻ có thể chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách đơn giản và dễ hiểu. Khi tham gia một cuộc trò chuyện, trẻ có thể bày tỏ cảm xúc của mình, ví dụ như "Con thích ăn kem" hoặc "Con không thích chơi trò này."

Biết cách suy luận

Trẻ có thể dựa vào những gì đã biết hoặc đã trải qua để đưa ra kết luận. Ví dụ: Khi mình chơi lâu dưới trời nắng, mình sẽ bị nóng và sẽ tự suy luận rằng "Mình không nên trời lâu dưới trời nắng không thì mình sẽ nóng.

Trẻ bắt đầu nhận thức được mối liên hệ giữa nguyên nhân và kết quả trong các tình huống đơn giản. Ví dụ: Nếu trẻ thấy một đứa trẻ khác ngã vì không cẩn thận, trẻ có thể suy luận: “Nếu con không cẩn thận, con sẽ bị ngã.”

2. Cách nhận biết khả năng giao tiếp của trẻ qua từng giai đoạn?

Ở trẻ nhỏ, kỹ năng giao tiếp được phát triển qua từng giai đoạn. Nếu ngay từ khi sinh ra, trẻ giao tiếp thông qua cử động tay chân và khóc, thì đến mốc 3 tuổi, trẻ bắt đầu sử dụng thái độ, cảm xúc và ngôn ngữ cơ thể để giao tiếp.

Theo Raising Children, trong khoảng độ 4-5 tuổi, trẻ đã có một lượng vốn từ vựng để diễn tả cảm xúc “vui” “buồn” hay mô tả vị trí, như "ở giữa", "bên trên", "bên dưới" và "trên cùng”.

Đến 5 tuổi, trẻ bắt đầu hiểu và sử dụng các từ diễn tả thời gian, như "trước", "sau" và "tuần sau". Ngoài ra, trẻ cũng dần dần biết cách diễn đạt hình tượng, chẳng hạn như "Bà đang nấu ăn".

Ngoài ra, giao tiếp tốt không chỉ thể hiện qua lời nói, trẻ còn có thể biết lắng nghe và xử lý thông tin. Trong khoảng độ 5 tuổi, trẻ có thể làm theo các hướng dẫn có nhiều hơn 2 bước, ngay cả trong những tình huống mới. Ví dụ: "Đưa vé của con cho chú kia, chú ấy sẽ kiểm tra nó. Sau đó, chúng ta có thể vào xem phim". Vì vậy, trước khi làm một điều gì đó, cha mẹ cố gắng hướng dẫn và cho trẻ thực hành theo. Từ đó kích thích khả năng xử lý thông tin và tư duy.

Ở độ 6 tuổi, trẻ có thể hiểu và kết hợp các từ để tạo thành câu chủ động – ví dụ: “Con mèo đuổi con chó." Trẻ cũng bắt đầu hiểu các câu bị động – ví dụ: "Con mèo bị con chó đuổi”.

Tuy nhiên, khi mô tả hình ảnh, trẻ có thể nhầm lẫn giữa các hành động, nhưng khả năng tạo câu chính xác của trẻ sẽ dần cải thiện trong những năm tiếp theo.

Đến 8 tuổi, trẻ có thể sử dụng câu ghép với các từ như "và" hoặc "nhưng" để nối các câu lại với nhau, và tạo thành một câu chuyện có liên kết – ví dụ, "Hôm nay là sinh nhật của Gấu, bạn ý sẽ tổ chức sinh nhật và mời rất nhiều người đến chơi." Trẻ cũng có thể sử dụng những từ này để giải thích hành động theo trình tự thời gian. Ví dụ, " Gấu sẽ bắt đầu bữa tiệc khi tất cả mọi người đến.

3. Tại sao phải rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ ngay từ sớm?

Tăng vốn từ vựng:

Tiếp xúc với nhiều từ mới: Khi trẻ giao tiếp, chúng nghe và học được nhiều từ mới từ cha mẹ, thầy cô và bạn bè. Điều này giúp trẻ mở rộng vốn từ một cách tự nhiên.

Hiểu cách sử dụng từ trong ngữ cảnh: Thay vì chỉ học từ đơn lẻ, trẻ sẽ hiểu cách dùng từ trong các câu và tình huống khác nhau, giúp chúng ghi nhớ tốt hơn.

Tăng khả năng diễn đạt: Khi giao tiếp, trẻ cần diễn đạt suy nghĩ của mình, điều này thúc đẩy trẻ tìm kiếm và sử dụng nhiều từ ngữ phù hợp để truyền tải ý tưởng rõ ràng hơn.

Tạo môi trường thực hành liên tục: Việc nói chuyện thường xuyên giúp trẻ lặp đi lặp lại và ghi nhớ từ vựng một cách tự nhiên, thay vì học vẹt.

Kích thích sự tò mò và học hỏi: Khi trò chuyện, trẻ thường đặt câu hỏi về những từ chúng chưa biết. Điều này giúp trẻ chủ động học từ mới và hiểu sâu hơn về ý nghĩa của chúng.

Giúp cải thiện trí tuệ và cảm xúc của trẻ:

Theo Super Speak, giao tiếp đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện cả trí tuệ và cảm xúc của trẻ. Khi trẻ thường xuyên giao tiếp, chúng không chỉ phát triển kỹ năng ngôn ngữ mà còn học cách xử lý thông tin và quản lý cảm xúc.

Cải thiện trí tuệ: Giao tiếp giúp trẻ mở rộng vốn từ vựng, cải thiện khả năng tư duy, tập trung và giải quyết vấn đề. Thông qua các cuộc trò chuyện, trẻ học cách sắp xếp suy nghĩ, đưa ra quyết định và phản ứng với những tình huống mới. Điều này phát triển khả năng tư duy logic và sáng tạo, đồng thời thúc đẩy sự linh hoạt trong cách suy nghĩ.

Cải thiện cảm xúc: Trong quá trình giao tiếp và lắng nghe câu chuyện, trẻ sẽ học cách thể hiện cảm xúc của mình một cách đúng đắn và hiểu cảm xúc của người khác. Việc này giúp trẻ phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc như sự kiên nhẫn, đồng cảm và khả năng giải quyết xung đột.

Ngoài ra, giao tiếp còn giúp trẻ cảm thấy gắn kết với gia đình và bạn bè, tạo nền tảng vững chắc cho sự tự tin và cảm giác an toàn trong các mối quan hệ xã hội.

Khơi gợi trí tưởng tượng và sáng tạo:

Khám phá khái niệm mới: Khi giao tiếp với người lớn và bạn bè, trẻ có cơ hội tiếp nhận những ý tưởng và quan điểm đa dạng, điều này giúp mở rộng kiến thức và kích thích trí tưởng tượng của trẻ. Qua các cuộc trao đổi và thảo luận, trẻ học cách suy nghĩ linh hoạt và sáng tạo, từ đó phát triển khả năng tư duy vượt ra ngoài giới hạn.

Khám phá các loại hình chơi khác nhau: Khi giao tiếp, trẻ được khuyến khích khám phá và sáng tạo trong các trò chơi, từ đó phát triển khả năng tư duy sáng tạo. Chúng có thể sáng tạo ra các luật chơi mới, nhân vật mới hoặc cách chơi mới từ những ý tưởng mà chúng đã học được qua giao tiếp.

Tạo dựng mối quan hệ xã hội tốt đẹp

Xây dựng lòng tin: Giao tiếp thường xuyên giúp trẻ xây dựng lòng tin trong các mối quan hệ. Khi trẻ thể hiện sự chân thành, biết lắng nghe và chia sẻ, các mối quan hệ sẽ trở nên bền vững và gắn kết hơn.

Xây dựng sự tự tin: Trẻ giao tiếp hiệu quả sẽ tự tin hơn khi giao tiếp với bạn bè và người lớn, đây là chìa khoá thành công giúp trẻ dễ dàng xây dựng mối quan hệ qua việc tham gia các hoạt động nhóm và kết bạn.