Tầm Quan Trọng Của Grit Trong Nuôi Dạy Trẻ

bởi: Trần Ngọc Quyên 04 Tháng 03, 2025

Trong những năm gần đây, khái niệm “Grit” đã trở thành chủ đề phổ biến trong việc nuôi dạy trẻ để phát huy tối đa tiềm năng của trẻ. Theo Angela Duckworth, nhà tâm lý học tại Đại học Pennsylvania - người đã thành công xuất bản cuốn sách đầu tiên có tên “Grit: The Power of Passion and Perseverance” (tạm dịch: Vững tâm bền chí, ắt thành công: Sức mạnh của niềm đam mê và tính kiên trì), đã kết luận rằng: “sự kiên trì, bền chí mới là chìa khóa của thành công, thay vì chỉ số IQ hay thu nhập gia đình”

“Grit” được hiểu là “sự kiên trì, bền bỉ và đam mê đối với những mục tiêu dài hạn”. Đây cũng là chỉ số dự đoán khả năng thu nhập và hạnh phúc trong tương lai tốt hơn cả IQ hay tài năng bẩm sinh.

Cụ thể, “Grit” bao gồm sự kết hợp rõ ràng giữa niềm đam mê, khả năng chịu đựng thử thách, khả năng phục hồi sau thất bại và ý chí kiên quyết và sự tập trung. “Grit" cho phép một cá nhân duy trì kỷ luật và tinh thần lạc quan, theo đuổi mục tiêu của mình bất chấp những phản đối, khó khăn.

Bài viết này sẽ nêu ra tầm quan trọng của “Grit” trong quá trình nuôi dạy trẻ từ sớm và những cách ba mẹ giúp con nuôi dưỡng “Grit”.

1. Tại sao sự kiên gan, bền chí lại quan trọng đối với trẻ?

Theo Angela Duckworth, sự kiên trì và bền bỉ sẽ được biểu hiện thông qua khả năng làm việc chăm chỉ, chịu đựng khó khăn, đối mặt với thử thách và thất bại. Và đây có thể là chìa khoá quyết định đến thành công và hạnh phúc lâu dài của trẻ.

Khi theo đuổi một mục tiêu lớn, chúng ta không thể biết chắc thời điểm nào và liệu mình có đạt được thành công hay không, cho đến khi bắt đầu hành động và kiên trì với nó.

Angela DuckWorth đã tập trung nghiên cứu về 2 vấn đề: Tính bền bỉ - xu hướng duy trì mối quan tâm và nỗ lực hướng tới những mục tiêu dài hạn; sự tự kiểm soát – các quy định về hành vi, cảm xúc mang tính tự nguyện. Đối tượng nghiên cứu của bà rất khác nhau, từ học sinh tới các học viên của Học viện West Point danh tiếng cho đến các nhân viên kinh doanh.

Và cuối cùng, Angela Duckworth và nhóm của bà đã đúc kết rằng điểm chung giữa những trẻ em vào chung kết cuộc thi đánh vần quốc gia, những học viên thành công tại Học viện Quân sự West Point, cũng như các nhân viên kinh doanh và giáo viên xuất sắc, chính là sự kiên trì và bền bỉ.

Trong nghiên cứu tại Học viện Quân sự West Point vào năm 2004 và 2006, nhóm của Duckworth đã khảo sát hàng ngàn học viên về sự kiên trì, bền bỉ và khả năng tự kiểm soát trước khi họ bắt đầu mùa hè đầu tiên. Chương trình hè mang tên “Beast Barracks” được thiết kế để thử thách học viên đến mức cực hạn về tinh thần và ý chí của họ, khắc nghiệt tới nỗi cứ 20 học viên, lại có 1 người bị rớt.

Sau khi tiến hành kiểm tra, đo lường và tính toán, các nhà nghiên cứu đã phát hiện mối liên hệ giữa tỷ lệ học viên trụ lại sau khóa thử thách mùa hè dựa trên những tiêu chí tiêu chuẩn như điểm SAT, GPA và tiềm năng lãnh đạo, cùng với điểm về sự kiên gan, bền bỉ, tinh thần kỷ luật và tự giác. Kết quả cho thấy điểm về sự kiên gan, bền bỉ là yếu tố chính dự đoán khả năng học viên vượt qua khóa học mùa hè tốt hơn so với các chỉ số khác.

Ngoài ra, các nghiên cứu của Angela và nhiều nghiên cứu sau này đã đúc kết rằng “Grit" là chỉ số tiên liệu khả năng thành công của 1 người có xác suất cao hơn nhiều so với những yếu tố khác như là trí thông minh hay tài năng.

Đặc biệt, để giúp trẻ rèn luyện sức bền bỉ và sự kiên gan trước mọi vấn đề thì ba mẹ cần củng cố tính kỷ luật cho trẻ. Từ đó, con có thể nghiêm túc và kiên trì theo đuổi mục tiêu đến cùng.

Kỷ luật có thể được xem là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển tâm lý của trẻ. Nó giúp trẻ bắt đầu hiểu về khái niệm tập trung. Việc ba mẹ rèn luyện tính kỷ luật sớm cho trẻ rất quan trọng, vì 6 năm đầu đời là giai đoạn then chốt để trẻ học hỏi và trải nghiệm (Nguồn: Maria Montessori). Tại thời điểm này, não bộ của trẻ đang phát triển mạnh mẽ để dễ dàng tiếp thu thói quen và giá trị mới. Việc hình thành thói quen trong giai đoạn này có thể tạo ra nền tảng bền vững sau này.

Trẻ được rèn tính kỷ luật sẽ phát triển kỹ năng tự điều chỉnh cảm xúc và hành vi:

Hiểu rõ giới hạn: Qua việc kỷ luật, trẻ học được đâu là hành vi tiêu cực và tích cực. Điều này giúp trẻ cảm thấy an toàn và biết cách cư xử trong các tình huống xã hội.

Phát triển khả năng tự kiểm soát và nhận thức: Kỷ luật dạy trẻ cách kiểm soát cảm xúc và hành động của bản thân một cách lành mạnh.

Tăng cường trách nhiệm: Khi trẻ được dạy về kỷ luật, chúng sẽ học cách chịu trách nhiệm cho hành động của mình, thay vì đổ lỗi cho người khác. Từ đó phát triển tính tự lập và trưởng thành.

Ngoài ra, tính kỷ luật còn đóng vai trò then chốt trong việc phát triển khả năng tập trung trong học tập và đời sống.

Thiết lập thói quen: Kỷ luật giúp trẻ hình thành thói quen học tập nhất quán, như dành thời gian cố định cho việc học. Thói quen này tạo ra một môi trường ổn định, giúp trẻ dễ dàng tập trung hơn.

Khuyến khích sự kiên trì: Khi trẻ rèn luyện kỷ luật, chúng học được cách đối mặt với khó khăn và không dễ dàng bỏ cuộc. Nhờ đó, trẻ sẽ kiên định để đạt được mục tiêu mong muốn.

Quản lý thời gian hiệu quả: Trẻ học được cách phân chia thời gian cho các hoạt động học tập và giải trí, giúp tối ưu hóa sự chú ý trong mỗi khoảng thời gian dành cho việc học.

Có thể nói, tính kỷ luật là một trong những yếu tố quyết định thành công của một con người, mà cần được rèn luyện trong suốt quá trình từ bé đến lớn.

Nếu trẻ không được khuyến khích phát huy tính kỷ luật từ trước 6 tuổi, thì đức tính này sẽ dần biến mất. Khi lớn hơn, việc rèn luyện tính kỷ luật sẽ khó khăn hơn vì thói quen “sung sướng" đã được hình thành trong môi trường giáo dục thoải mái trong một thời gian dài.

3. Gợi ý cách nuôi dưỡng phẩm chất kiên gan, bền chí ở trẻ

1. Tham gia vào những hoạt động thể chất

Thể thao không chỉ giúp trẻ rèn luyện sức khỏe và tinh thần, mà còn nuôi dưỡng tính kỷ luật ở trẻ bởi:

Yêu cầu rèn luyện liên tục: Trẻ cần phải kiên trì rèn luyện bộ môn trong một khoảng thời gian nhất định, để có thể thành thạo chơi.

Học cách kiểm soát cảm xúc: Trong thể thao, trẻ thường phải đối mặt với áp lực, như sự hồi hộp khi thi đấu hoặc cảm giác thất vọng khi thua. Vì vậy, trẻ sẽ cần phải quản lý cảm xúc và ý chí của mình, để không bỏ cuộc dù thất bại.

Đưa ra mục tiêu và kỷ luật: Chơi thể thao giúp trẻ học cách đặt mục tiêu như cải thiện kỹ năng hay giành chiến thắng trong một trận đấu, và đặt ra kỷ luật để đạt được mục tiêu đó, từ đó nâng cao tính kiên trì để hoàn thành các nhiệm vụ được đặt ra.

2. Nói với trẻ về việc chấp nhận những rủi ro

Sự kiên trì và bền bỉ không thể hình thành nếu thiếu tinh thần chấp nhận rủi ro. Những người thành công luôn sẵn lòng rời khỏi vùng an toàn để đối mặt với những thất bại tiềm ẩn, học hỏi điều mới mẻ hoặc theo đuổi những mục tiêu dài hạn. Mặc dù rủi ro có thể dẫn đến thất bại, nhưng những người trưởng thành thành đạt không bao giờ từ bỏ.

Paul Tough, tác giả cuốn "How Children Succeed," đã nói: “Nhiều bậc phụ huynh không muốn nói về những thất bại của họ trước mặt con cái. Tuy nhiên, điều này đã làm mất cơ hội cho trẻ chứng kiến trải nghiệm thực tế về cách mà cha mẹ họ đã thất bại và vươn lên như thế nào.”

Ba mẹ thường khích lệ con bằng những câu nói như “Thất bại là mẹ thành công", tuy nhiên, nếu ba mẹ cho trẻ thấy những rủi ro/thất bại thực tế chúng ta đã vượt qua thế nào, thì sẽ giúp trẻ cảm thấy đồng cảm, loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực như kém cỏi.

3. Giúp trẻ nhận ra sự thất bại và việc rèn luyện là một phần để đạt mục tiêu cuối cùng

Theo nhóm nghiên cứu của Duckworth, những người tin vào giá trị của sự chuyên cần và kiên nhẫn thường vượt trội hơn so với những người thiếu lạc quan, ngay cả khi họ có tài năng hơn. Trong một bài diễn thuyết tại TED Talk năm 2013, Duckworth chia sẻ rằng "ý tưởng tuyệt nhất" cô từng biết để tăng cường tính kiên trì ở trẻ là dạy chúng phát triển "tư duy mở" (growth mindset), khái niệm do giáo sư Stanford Carol Dweck, tác giả cuốn sách nổi tiếng "Mindset: The New Psychology of Success," đưa ra.

Duckworth nhận thấy rằng những người có "tư duy mở" có khả năng thích ứng tốt và vượt qua khó khăn, bởi họ tin rằng làm việc chăm chỉ là một phần của quá trình dài hạn và hiểu rằng thất bại chỉ là tạm thời. Ngược lại, những người có "tư duy đóng" (fixed mindset) tin rằng thành công chỉ dựa vào tài năng bẩm sinh và dễ dàng từ bỏ nỗ lực, vì nếu không tin rằng mình có thể thay đổi, tại sao còn phải cố gắng?

Ba mẹ hãy chắc chắn rằng mình sẽ trang bị “Grit" cho trẻ từ sớm, để giúp trẻ mở khoá thành công trong cuộc đời của mình nhé!