Time-out, hay còn gọi là "thời gian bình tĩnh," là một trong những phương pháp kỷ luật tích cực được nhiều bậc cha mẹ và giáo viên sử dụng trong việc giáo dục trẻ nhỏ. Đây là một kỹ thuật trong kỷ luật và điều chỉnh hành vi, được sử dụng để tạm thời tách trẻ ra khỏi môi trường hoặc tình huống mà xảy ra những hành vi và cảm xúc không phù hợp, qua đó giúp trẻ bình tĩnh lại và suy ngẫm về hành vi và cảm xúc của mình.
Vậy làm thế nào để cha mẹ áp dụng time-out hiệu quả, để giúp trẻ nhận ra vấn đề và điều chỉnh hành vi phù hợp hơn. Trong bài viết này, Fun Academy sẽ chia sẻ chi tiết về phương pháp giáo dục “time-out” và cách ba mẹ sử dụng nó như một công cụ giảng dạy trẻ ở nhà.
1. Time-out là gì?
Ở giai đoạn 2-5 tuổi, trẻ thường phản ứng theo bản năng, có những cảm xúc bộc phát như khóc lóc, la hét hoặc cáu gắt, bởi chưa có đủ vốn từ vựng để truyền đạt cũng như xử lý cảm xúc của bản thân mình. Tình trạng này có thể sẽ kéo dài đến độ tuổi lớn hơn, tuy nhiên khi trẻ bắt đầu biết diễn tả cảm xúc và được trang bị những kỹ năng để cân bằng cảm xúc, thì những hành vi không phù hợp sẽ giảm dần.
Vậy nên, time-out là phương pháp được khuyến khích áp dụng cho trẻ từ 1 đến 10 tuổi. Trong giai đoạn này, cha mẹ có thể dễ dàng hướng dẫn trẻ vào không gian time-out, bất kể trẻ có hợp tác hay không. Phương pháp này giúp cha mẹ tránh sử dụng hình phạt thể chất, đồng thời thể hiện sự tôn trọng đối với trẻ và hỗ trợ trẻ điều chỉnh hành vi chưa phù hợp.
Time-out không phải là hình phạt, mà là một công cụ giúp trẻ học cách tự kiểm soát cảm xúc và hành vi. Khi trẻ có những hành vi không phù hợp như la hét, đánh bạn, hoặc không tuân thủ quy tắc, trẻ sẽ được yêu cầu rời khỏi môi trường hiện tại và dành thời gian ở một nơi yên tĩnh, an toàn để "hạ nhiệt" và suy nghĩ (theo Raising Children).
2. Hãy sử dụng time-out như một công cụ giảng dạy
Theo Judy Arnall, tác giả cuốn sách "Kỷ luật không căng thẳng" (Discipline Without Distress), một số phụ huynh sử dụng time-out như một hình phạt nhưng điều này thường dẫn đến cuộc đấu tranh quyền lực giữa cha mẹ và con cái. Vì vậy, phương pháp này còn có một tên gọi khác là Time-out tích cực (Positive Time-out) để phân biệt với Time-out được dùng như một hình phạt.
Judy Arnall nêu ra 5 yếu tố chính để phân biệt giữa "khoảng thời gian lấy lại bình tĩnh" và "một hình phạt":
Time-out tích cực dành cho trẻ (Được khuyến nghị áp dụng)
1. WHAT: Là một chiến lược giúp trẻ bình tĩnh và giải tỏa cảm xúc.
- Có thể ôm con, cho con chơi với thú nhồi bông, hoặc thực hành hít thở sâu.
Time-out do cha mẹ "chỉ đạo" (Không được khuyến khích sử dụng)
1. WHAT: Sử dụng như một hình phạt.
2. WHEN: Áp dụng trong khoảng thời gian tương ứng với số tuổi của trẻ.
3. HOW: Buộc trẻ ngồi yên, suy nghĩ về hành vi của mình. Thay vì giúp trẻ nhận ra cảm xúc, cách tiếp cận này dễ khiến trẻ lớn tập trung vào sự tức giận, bất công hoặc tìm cách trả đũa. Trẻ nhỏ thường cảm thấy hoang mang và bị choáng ngợp bởi cảm xúc, không hiểu lý do bị cách ly.
4. WHO: Cha mẹ yêu cầu trẻ tự cách ly.
5. WHERE: Cha mẹ quyết định địa điểm, thường là các không gian trống như góc nhà, cầu thang, hoặc phòng không có đồ chơi nhằm tăng tính răn đe.
3. Một số điều “Nên” và “Không nên” khi áp dụng Time-out
1. Ba mẹ nên:
- Sắp xếp một không gian an toàn và yên tĩnh để trẻ không bị phân tán và tập trung bình tĩnh suy nghĩ.
- Hãy đặt thời gian “time-out” cho trẻ như 2-3 phút, thay vì chỉ yêu cầu trẻ ngồi yên trong phòng với thời gian không xác định.
- Trong thời gian time-out, cha mẹ có thể thể hiện những cử chỉ vỗ về như là ôm con để trẻ cảm thấy an tâm hơn; cùng ngồi xuống và để mặt ngang hàng với mặt con. Ngoài ra, cha mẹ có thể đưa con ra khỏi môi trường khiến con cảm thấy tiêu cực.
2. Ba mẹ không nên:
- Khoá cửa nhốt con một mình trong phòng và bắt con đi ra một góc nhà úp mặt vào tường.
- Không cố gắng giải thích hay tra hỏi con khi cảm xúc của trẻ đang dâng trào.
- Không cáu gắt và đánh trẻ.
- Nhắc đi nhắc lại quá nhiều lần về những hành vi không phù hợp của con.
4. Chuyện gì sẽ xảy ra khi Time-out như được xem như một hình phạt?
Khi ấy trẻ có thể phản ứng thái quá, trở nên hung hăng hơn, tức giận. Hậu quả là mối quan hệ lành mạnh giữa cha mẹ và con cái khó có thể xây dựng. Phương pháp này cũng không giúp trẻ học được cách giữ bình tĩnh, giải quyết xung đột, hay giao tiếp tích cực.
Ở độ tuổi đi học, khả năng tự kiểm soát cảm xúc của trẻ còn hạn chế, vì vậy trẻ rất cần sự hỗ trợ từ cha mẹ để điều chỉnh hành vi. Việc “cô lập” trẻ trong Time-out không phải là cách giúp trẻ rèn luyện sự tự chủ. Đúng là cần đưa trẻ ra khỏi tình huống căng thẳng, nhưng điều quan trọng hơn là có một người lớn bình tĩnh ở bên, hướng dẫn trẻ xoa dịu cảm xúc và giải quyết vấn đề. Trẻ cũng cần được dạy các hành vi phù hợp để áp dụng trong tương lai.
Thực tế, việc dành thời gian để giữ bình tĩnh là một kỹ năng sống quan trọng. Người lớn thường tự tìm cách giải tỏa cảm xúc tiêu cực như đi dạo, nghỉ ngơi, chơi thể thao, hoặc đơn giản là hít thở sâu ở một nơi yên tĩnh. Vậy nên, trẻ em cũng cần được hướng dẫn cách làm sao có thể cân bằng cảm xúc một cách tích cực.
Ngoài ra, time-out thực sự có thể trở thành một kỹ năng hữu ích để dạy trẻ, nhưng cần được áp dụng phù hợp. Thời điểm lý tưởng để thảo luận với trẻ về time-out không phải là khi trẻ đang tức giận, mà là khi cả cha mẹ và con đều trong trạng thái bình tĩnh. Cha mẹ nên dành thời gian quan sát cách trẻ tự trấn an bản thân, sau đó thảo luận về những gì trẻ cần làm và những hỗ trợ mà cha mẹ có thể cung cấp khi trẻ đối diện với cảm xúc khó chịu.
Hy vọng bài đọc trên sẽ giúp cha mẹ có thêm kiến thức trong quá trình rèn luyện kỷ luật và xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với con cái.
Hãy theo dõi chúng tôi qua Fanpage và cộng đồng giáo dục ‘Mẹ là cô giáo của con’ để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích hơn nhé!
Nguồn tham khảo:
