Tư duy phản biện (Critical thinking) là khả năng suy nghĩ rõ ràng và logic về một vấn đề nào đó. Tư duy phản biện bao gồm việc xem xét và đánh giá các vấn đề trên mọi khía cạnh khác nhau, từ đó con có thể đưa ra quyết định có căn cứ. 

Kỹ năng tư duy phản biện sẽ giúp trẻ kích thích thích động não suy nghĩ, đưa ra những quyết định có lý lẽ và chính kiến hơn. Khi dành thời gian để suy nghĩ một cách logic, trẻ có khả năng tìm ra những giải pháp sáng tạo cho các vấn đề và tự tin bảo vệ nó đến cùng. Bằng cách dạy trẻ em tư duy phản biện, ba mẹ có thể giúp con trở thành người độc lập, suy nghĩ sâu sắc, có khả năng vượt qua các thách thức trong cuộc sống. 

2. Những lợi ích của kỹ năng tư duy phản biệt đem lại cho trẻ 

• Học tập tốt hơn

Khi trẻ em có khả năng tư duy phản biện, con có thể đặt câu hỏi, nhận diện vấn đề và tìm ra giải pháp. Điều này giúp con hiểu bài học sâu và ghi nhớ thông tin một cách hiệu quả hơn, thay vì học máy móc. 

• Phát triển quan điểm và suy nghĩ của riêng mình

Bằng việc học cách tư duy phản biện, trẻ em có thể phát triển quan điểm và ý tưởng của riêng mình. Trẻ có thể tự đánh giá và đưa ra luận điểm của riêng mình, thay vì phụ thuộc vào người khác. Điều này giúp các con trở thành những người có suy nghĩ độc lập.

• Giúp con đưa ra các quyết định/giải pháp một cách logic

Với kỹ năng tư duy phản biện, con thể đánh giá, cân nhắc mọi góc nhìn và đưa ra các quyết định có căn cứ hơn. Điều này rất quan trọng trong học tập, công việc và cuộc sống của con sau này. Ví dụ, khi con sai làm một điều gì đó và được ba mẹ nhắc nhở thì con sẽ tìm hiểu xem tại sao hành động đó là không đúng, để khắc phục và không phạm sai lần sau nữa. 

3. Gợi ý các hoạt động giúp trẻ phát triển kỹ năng tư duy phản biện

• Tự thẩm định đánh giá thông tin cũng như quan điểm được tiếp xúc

Ba mẹ có thể hỏi con như: “Con có nghĩ thông tin đó chính xác không? Con có nghĩ quyết định này hợp lý ko?”

Bằng cách này, con có thể tự kiểm chứng thông tin từ những kiến thức và kinh nghiệm đã có từ trước. Và sau đó, các con sẽ tự đặt ra được những chính kiến riêng của mình.

• Khuyến khích con thu thập lí lẽ, bằng chứng, và bảo vệ luận điểm của mình

Liên tiếp đặt ra những hỏi “Vì sao". Ví dụ: Tại sao con lại nói như vậy? Tại sao con lại quyết định như vậy? Tai sao con nghĩ là làm như thế này là đúng? 

Khi con trả lời được những câu hỏi “Tại sao mình lại…” thì con sẽ tìm được nguyên nhân gốc rễ vấn đề, để đưa ra những lí luận sắc bén và cách giải quyết vấn đề thông minh.

Ngoài ra, bằng việc trả lời những câu hỏi tại sao này với ba mẹ,  con sẽ hình thành được 2 kỹ năng rất tốt trong cuộc sống sau. Đó là tạo dựng được quy trình suy nghĩ logic và gây dựng kỹ năng giao tiếp tốt khi thể hiện được suy nghĩ của mình bằng lời nói rõ ràng mạch lạc. 

• Giúp con đặt các giả thiết khác nhau để khơi dòng suy nghĩ và trí tưởng tượng

Cha mẹ có thể đưa ra câu hỏi như: “Có bao nhiêu cách để mình tiếp cận tình huống này, trong trường hợp A thì mình làm gì? trong trường hợp B thì mình làm gì?”

Bằng cách suy nghĩ qua các tình huống giả lập này, trẻ sẽ phát triển trí tưởng tượng và thành lập được 1 quy trình suy nghĩ logic của bạn thân mình.

• Tập cho con tự ra quyết định 

Tuỳ theo độ tuổi, trẻ có thể tự giải quyết một số vấn đề liên quan đến bản thân, nên cha mẹ hãy tạo điều kiện cho con tự lập với các cơ hội chọn lựa.

Ví dụ: Con có thể tự quyết định hôm nay mặc gì khi đi ra ngoài. Đi kèm với chọn lựa đó, cha mẹ hãy khéo léo hỏi trẻ về lý do như “Vì sao con lại chọn bộ quần áo này?”. Khi lý giải cho quyết định của mình, con đang thực hành tư duy phản biện.

• Lắng nghe và tôn trọng ý kiến của con

Khi cha mẹ có kỹ năng lắng nghe tốt sẽ rất có ích trong việc phát triển kỹ năng tuy duy phản biện cho trẻ. Ba mẹ hãy dành thời gian trò chuyện, tìm hiểu tâm tư tình cảm của con. Khi con phát biểu ý kiến, ba mẹ cần để tâm và lắng nghe. Cha mẹ tuyệt đối không nên phớt lờ lời nói của trẻ

Ngoài ra, bạn cũng nên tôn trọng các ý kiến của con và không phán xét những điều đó. Từ đó, con sẽ tự tin, dám thể hiện quan điểm và suy nghĩ. Dần dần, các ý kiến của con sẽ trở nên sắc bén, lập luận vững chắc hơn. Đây chính là nền tảng cho quá trình rèn luyện tư duy phản biện cho trẻ.

Đây cũng là 1 cách để giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả . Khi cha mẹ có thái độ tôn trọng trẻ, thì ngược lại, con cũng sẽ biết lắng nghe người lớn.

• Chơi cùng con

Ngoài việc học ở trường lớp, trẻ có thể học kỹ năng và trưởng thành thông qua các hoạt động tương tác, trò chơi. Ba mẹ nên dành thời gian chất lượng để tham gia vào các trò chơi với con. Cha mẹ có thể cùng bé đọc sách, chơi trò giải câu đố.

Trong quá trình chơi, hãy thảo luận cùng con những vấn đề xung quanh trò chơi. Đó có thể là cách tìm kiếm câu trả lời cho 1 câu đố, cách ghi nhớ thông tin quan trọng trong sách. Ngoài ra, ba mẹ có thể áp dụng những hoạt động vừa chơi và học như cùng con làm Toán tư duy để giúp con hứng thú với môn học hơn. 

Các hoạt động chơi không chỉ giúp con vận động trí não mà còn giúp gia đình được kết nối hơn. Từ đó, con dễ mở lòng và chia sẻ với ba mẹ nhiều hơn.

Fun Academy hy vọng rằng đây sẽ là những thông tin bổ ích giúp ba mẹ phát triển kỹ năng tư duy phản biện cho con, để trẻ có thể tự tin hơn trong cuộc sống. 

Hãy theo dõi thêm Fun Academy qua Fanpage và Cộng đồng “Mẹ là cô giáo của con" để không bỏ lỡ những thông tin bổ ích và chính sách ưu đãi hấp dẫn của chúng tôi nhé!

Mọi thắc mắc, phụ huynh vui lòng liên hệ với Fun Academy qua Zalo theo đường link để được tư vấn nhanh chóng! 

Nguồn tham khảo: 

Helping Your Child with Critical Thinking

6 ways to teach Critical Thinking