Kỹ năng giao tiếp là nền tảng quan trọng cho sự thành công của trẻ trong học tập, các mối quan hệ và sự nghiệp tương lai. Theo Trung tâm Phát triển Trẻ em của Đại học Harvard (Harvard University Center on the Developing Child), những tương tác hàng ngày giữa cha mẹ và trẻ sẽ định hình não bộ, khả năng diễn đạt, và cách con tiếp nhận thế giới.
Trong bài viết này, Fun Academy sẽ gợi ý một số cách giúp cha mẹ có thể hỗ trợ tốt nhất cho sự phát triển khả năng giao tiếp của con
1. Tạo môi trường giao tiếp tích cực
Hãy xem trẻ như một người bạn đồng hành và giao tiếp với con một cách tôn trọng, chân thành. Ví dụ, thay vì trò chuyện với trẻ bằng giọng điệu “người lớn dạy trẻ con”, hãy đối thoại với trẻ như một người ngang hàng – lắng nghe và tôn trọng suy nghĩ, cảm xúc của trẻ. Tránh sử dụng giọng điệu "baby talk" hoặc nói chuyện theo kiểu trẻ con.
Việc này giúp trẻ cảm thấy thoải mái, an toàn và tự tin chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của mình với cha mẹ.
Lắng nghe và không phán xét: Khi trẻ nói, hãy thật sự chú tâm. Ngoài ra, ba mẹ tránh ngắt lời, phủ nhận hoặc đánh giá suy nghĩ của trẻ, kể cả khi bạn không đồng tình. Việc giữ thái độ lắng nghe và không phán xét sẽ giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng, an tâm khi chia sẻ và dần hình thành sự tự tin trong việc thể hiện quan điểm của bản thân.
Đặt câu hỏi mở: Những câu hỏi như “Con thấy điều đó thế nào?” hay “Tại sao con nghĩ như vậy?” không chỉ khuyến khích trẻ trò chuyện nhiều hơn, mà còn giúp rèn luyện tư duy phản biện và khả năng diễn đạt cảm xúc. Khi được trao quyền suy nghĩ và bày tỏ ý kiến, trẻ sẽ học cách sắp xếp suy nghĩ rõ ràng, mở rộng vốn từ và phát triển khả năng giao tiếp một cách tự nhiên.
Tôn trọng cảm xúc: Mọi cảm xúc, kể cả tiêu cực, đều cần được công nhận thay vì bị bác bỏ. Khi trẻ buồn, tức giận hay lo lắng, cha mẹ nên thể hiện sự thấu hiểu bằng những câu như “Mẹ hiểu là con đang buồn” hoặc “không sao đâu, nếu con đang cảm thấy tức giận”. Việc thừa nhận cảm xúc giúp trẻ học cách nhận diện, kiểm soát cảm xúc và tạo nền tảng cho sự phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ) – một yếu tố quan trọng trong giao tiếp và các mối quan hệ xã hội.
2. Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi và tự tìm hiểu
Theo Journal of Child Language, trẻ em thường xuyên được cha mẹ khuyến khích đặt câu hỏi sẽ sở hữu vốn từ vựng phong phú và khả năng suy nghĩ độc lập hơn.
Đưa ra câu hỏi mở:
Thay vì cung cấp câu trả lời ngay lập tức, cha mẹ hãy khơi gợi sự tò mò và tư duy của trẻ bằng những câu hỏi mở như: “Con nghĩ sao về điều này?”, “Tại sao con lại nghĩ như vậy?” hoặc “Nếu là con, con sẽ làm gì?”. Những câu hỏi này không chỉ giúp trẻ mở rộng góc nhìn mà còn rèn luyện khả năng tư duy phản biện và cách diễn đạt suy nghĩ của mình.
Chấp nhận mọi câu hỏi của trẻ:
Dù câu hỏi của trẻ có ngây ngô hay lặp lại, cha mẹ nên lắng nghe một cách nghiêm túc, không ngắt lời, không phán xét hay chế giễu. Mỗi câu hỏi đều là một dấu hiệu của trí tò mò – nền tảng quan trọng cho quá trình học tập. Khi cảm thấy câu hỏi của mình được tôn trọng, trẻ sẽ tự tin hơn trong việc khám phá thế giới xung quanh.
Khuyến khích trẻ không sợ sai lầm:
Giúp trẻ hiểu rằng việc thắc mắc và đôi khi đưa ra câu trả lời sai là điều hết sức bình thường. Sai lầm chính là cơ hội để học hỏi và trưởng thành. Khi trẻ thấy rằng việc sai không bị trừng phạt mà được hướng dẫn nhẹ nhàng, các em sẽ có xu hướng dám đặt câu hỏi nhiều hơn và tiếp thu kiến thức một cách chủ động.
Dùng câu hỏi để khuyến khích trẻ tự kiểm tra:
Khi trẻ mắc lỗi hoặc có câu trả lời chưa chính xác, thay vì sửa ngay, hãy hỏi: “Con nghĩ mình có thể làm khác đi như thế nào để đúng hơn?” hoặc “Nếu làm lại, con sẽ thay đổi gì?”. Những câu hỏi này giúp trẻ luyện kỹ năng tự đánh giá, nhận lỗi một cách tích cực và học hỏi từ chính trải nghiệm của bản thân.
Khích lệ sự kiên nhẫn:
Tìm ra câu trả lời không phải lúc nào cũng dễ dàng, nên cha mẹ cần ghi nhận nỗ lực của trẻ. Khi trẻ kiên nhẫn tra cứu, suy nghĩ hoặc thử nhiều cách để tìm ra đáp án, hãy dành lời khen chân thành như: “Mẹ rất tự hào vì con không bỏ cuộc” hoặc “Con đã làm rất tốt khi cố gắng hiểu điều đó”. Sự công nhận này sẽ tiếp thêm động lực cho trẻ trong hành trình học hỏi lâu dài.
3. Tạo cơ hội giao tiếp trong nhiều bối cảnh
Trẻ cần được tạo cơ hội giao tiếp với bạn bè cùng lứa tuổi thông qua các hoạt động nhóm như playdate, lớp học tương tác, và tham gia sự kiện cộng đồng. Những trải nghiệm này giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội, học cách hợp tác và giao tiếp tự tin với người khác.
Khuyến khích con trò chuyện trong gia đình
Giao tiếp hàng ngày giữa cha mẹ và con cái là nền tảng quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ và kỹ năng xã hội của trẻ. Việc dành thời gian trò chuyện với con mỗi ngày về những gì đã xảy ra ở trường hoặc trong cuộc sống giúp trẻ cảm thấy được quan tâm và khuyến khích trẻ chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của mình. Đặt những câu hỏi mở như: “Hôm nay con cảm thấy thế nào?” hay “Điều gì khiến con vui nhất hôm nay?” sẽ kích thích trẻ giao tiếp nhiều hơn và phát triển khả năng diễn đạt.
Tạo cơ hội giao tiếp với bạn bè
Trẻ cần được tạo cơ hội giao tiếp với bạn bè cùng lứa tuổi để phát triển kỹ năng xã hội một cách tự nhiên. Việc sắp xếp các buổi chơi chung (playdate) hoặc khuyến khích trẻ tham gia các trò chơi có tính hợp tác như kể chuyện tiếp nối, đoán ý đồng đội sẽ giúp trẻ học cách lắng nghe, phản hồi và làm việc nhóm. Theo nghiên cứu từ Speech and Language UK, môi trường giao tiếp nên bao gồm không gian để trẻ suy nghĩ và trò chuyện, cũng như các khu vực chơi sáng tạo và ngoài trời, giúp trẻ thực hành kỹ năng giao tiếp trong các tình huống đa dạng.
Khuyến khích con tham gia hoạt động nhóm
Tham gia các hoạt động nhóm như câu lạc bộ kỹ năng thuyết trình, âm nhạc hoặc thể thao không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp mà còn tăng cường sự tự tin và khả năng làm việc nhóm. Môi trường học tập tích cực và hỗ trợ giao tiếp giúp trẻ cảm thấy an toàn, được lắng nghe và khuyến khích thể hiện bản thân.
Cha mẹ chính là "người thầy giao tiếp" đầu tiên của con. Một môi trường đầy lắng nghe, tôn trọng và khuyến khích sẽ giúp trẻ tự tin bày tỏ, kết nối và phát triển toàn diện. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho cha mẹ trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp của con!
Hãy theo dõi chúng tôi qua Fanpage và cộng đồng giáo dục ‘Mẹ là cô giáo của con’ để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích hơn nhé!
Nguồn tham khảo:
